Het ICT-landschap is essentieel voor onze dienstverlening. In 2021 hebben we, in lijn met voorgaande jaren, gewerkt aan de noodzakelijke vereenvoudiging en vernieuwing om ook in de toekomst goede, betrouwbare en moderne dienstverlening waarin de mens centraal staat, te kunnen blijven bieden. Zo scheppen we meer wendbaarheid en meer ruimte voor personalisatie en maatwerk.
De capaciteit die we hebben voor het realiseren van veranderingen is schaars en moeten we verdelen over belangrijke onderwerpen, waaronder noodzakelijke vernieuwingen, werkzaamheden in het kader van de coronamaatregelen zoals de nood- en herstelmaatregelen en initiatieven die op innovatieve wijze de ICT‑dienstverlening aan burgers verbeteren. Daarnaast willen we de ondersteuning van onze medewerkers verbeteren en moeten we rekening houden met de omvangrijke opgave van wet- en regelgeving, zowel van onze eigen opdrachtgever – het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) – als van andere opdrachtgevende ministeries en de Europese Unie (EU). Bovendien zijn voorziene werkzaamheden en projecten door de coronacrisis anders verlopen dan oorspronkelijk gepland.
Strategische ICT-doelstellingen
We schetsen in het UWV Informatieplan (UIP) onze ICT-doelstellingen voor de komende jaren. De belangrijkste bijbehorende resultaten die we in 2021 wilden realiseren, zijn in het UIP opgenomen als veertien strategische mijlpalen. Daarover verantwoorden we ons hieronder per ICT-doelstelling; de strategische mijlpalen zijn cursief aangegeven. De toegenomen druk op onze verandercapaciteit is zichtbaar in de realisatie van deze mijlpalen: in 2021 zijn vijf strategische mijlpalen voor 2021 en drie mijlpalen van voorgaande jaren afgerond, vier mijlpalen voor 2021 worden begin 2022 opgeleverd en de overige vijf mijlpalen voor 2021 op een later moment in 2022 en 2023.
Uit 2019 resteren nog werkzaamheden voor het beveiligen van kritische data‑analyseomgevingen. Voor de belangrijkste risico’s is dit in 2019 en begin 2020 gerealiseerd. De bredere doelstelling is inmiddels overgenomen door het programma Datafabriek en wordt regulier opgepakt. Afronding is voorzien voor 2023. De Datafabriek is nog in ontwikkeling en heeft de oorspronkelijk voor 2020 geplande eerste set informatieproducten nog niet kunnen leveren. De testfase is nu bereikt. Ook uit 2020 dateert de doelstelling voor het aansluitklaar zijn van de UWV persoonsadministratie (UPA). Een alternatieve aanpak wordt nu onderzocht; conclusies verwachten we medio 2022.
Privacy en beveiliging betreft een groot aantal uiteenlopende onderwerpen die variëren van cyberdreigingen die organisaties kunnen platleggen tot aan het cookiebeleid. Met de Baseline Informatiebeveiliging Overheid (BIO) is er sinds enkele jaren een duidelijk kader. UWV-onderdelen werken toe naar brede ‘in‑controlverklaringen’ voor de BIO. De drie strategische mijlpalen voor informatiebeveiliging en privacy zijn op verschillende plekken in dit jaarverslag opgenomen. In deel 1 van dit jaarverslag in paragraaf Blijvende aandacht voor informatiebeveiliging en privacy gaan we, onder het kopje Verminderen risico’s Sonar in op de strategische mijlpaal Urgente privacyverbetermaatregelen voor Sonar geïmplementeerd. In dit deel 2 van dit jaarverslag gaan we in paragraaf Blijvende aandacht voor informatiebeveiliging en privacy onder het kopje Veilige uitwisseling van persoonsgegevens nader in op de strategische mijlpaal Klanten en medewerkers kunnen gebruikmaken van passende veilige digitale communicatie in het sociaal‑medisch domein en onder het kopje Beveiliging van portalen op de strategische mijlpaal Toegang voor werkgevers via eHerkenning op werk.nl.
Betere dienstverlening via meerdere kanalen
Voor betere dienstverlening aan burgers via meerdere kanalen hebben we in 2021 gewerkt aan het mogelijk maken van het eenmalig inloggen op uwv.nl en werk.nl. Mensen hoeven dan slechts één keer in te loggen om beide websites te kunnen gebruiken. Deze functionaliteit wordt later opgeleverd dan oorspronkelijk gepland, waardoor bezoekers van onze websites tot de ingebruikname in de loop van 2022 van de huidige inlogmogelijkheden gebruik zullen moeten maken. Oorzaken zijn een technische complicatie in de gebruikte software, die inmiddels door de leverancier is opgepakt, en de planningsafhankelijkheid van de aanstaande migratie van applicaties van onze divisie Werkbedrijf naar het nieuwe datacenter. Ook hebben we in 2021 gewerkt aan het vernieuwen van het publieke deel van uwv.nl, zodat we de website voor gebruikers kunnen personaliseren. Bezoekers krijgen dan direct voor hen relevante informatie te zien. Dat betekent voor de burger meer digitale dienstverlening op maat en beter inzicht in de gegevens die UWV over hem heeft en waarvoor UWV deze gegevens gebruikt. We zijn tot de conclusie gekomen dat hiervoor eerst enige technische modernisering nodig is. Het gaat om dienstverlening die zich snel ontwikkelt en die dus gemakkelijk moet kunnen worden gewijzigd en uitgebreid. De realisatie van de eerste diensten voor burgers wordt nader ingepland.
Daarnaast hebben we aan een methodiek gewerkt die uiteindelijk moet leiden tot een publieke Nederlandse standaardtaal (ontologie) voor arbeidsbemiddeling op basis van skills (vaardigheden): CompetentNL. Werkzoekenden worden hiermee op geavanceerde wijze ondersteund bij het vinden van een baan (zie ook deel 1 van dit jaarverslag, paragraaf Dienstverlening in de arbeidsmarktregio’s, onder het kopje Skills steeds belangrijker). Voor deze mijlpaal komt begin 2022 een conceptontologie gereed voor toetsing en verrijking door de direct betrokken partners, die hiermee werkzoekenden op geavanceerde wijze kunnen ondersteunen.
We hebben ook twee strategische mijlpalen van vorig jaar gerealiseerd: in maart 2021 is voor alle WW‑gerechtigden, inclusief zieke werklozen in de Ziektewet, de UWV-app Inkomstenopgave en notificatie beschikbaar gekomen. Hiermee kunnen zij hun inkomstenopgave indienen; als de notificatie is aangezet, herinnert een berichtje de gebruiker aan het eind van de maand aan het invullen van de inkomstenopgave. Om ervoor te zorgen dat klantadviseurs van UWV Klantencontact direct alle relevante gegevens bij de hand hebben zodat ze mensen snel en adequaat kunnen helpen, is een digitaal, uniform opgebouwd overzicht met klantgegevens in gebruik genomen: het Uniform klantbeeld.
Noodzakelijke vernieuwing van onze systemen
We zijn in 2021 gestart met de noodzakelijke vernieuwing van onze systemen door de technische aanpak te beproeven waarmee het platform waarop onze uitkeringssystemen draaien en waarvan de ondersteuning afloopt (OpenVMS), overgezet kan worden naar een nieuw platform. De beproevingen zijn succesvol afgerond; op grond daarvan wordt het programmaplan opgesteld. In 2022 zullen we als eerste invulling van de mijlpaal eerste optimalisatie in de ICT voor de divisie Sociaal Medische Zaken de digitale gevalskaart Ziektewet opleveren.
Wendbaarder en minder complex ICT-landschap
Om een wendbaarder en minder complex ICT-landschap te realiseren, werken we steeds meer met gemeenschappelijke en generieke voorzieningen. Zo kunnen we op termijn sneller onze dienstverlening aanpassen aan wensen vanuit de maatschappij. We startten dit jaar met de ontwikkeling van gemeenschappelijke voorzieningen voor het ontwikkelen van software en testen. Deze voorziening zorgt voor een versnelling in het ontwikkelingsproces bij de divisies, vergroot de stabiliteit van het ontwikkelingsproces en de kwaliteit van de software. In 2021 hebben we ook gewerkt aan de implementatie van een generieke dienst voor elektronische afspraken. Deze maakt het mogelijk om afspraken met verzekeringsartsen, arbeidsdeskundigen en adviseurs werk digitaal te maken, waardoor de cliënt efficiënter kan worden geholpen. Eind 2021 is deze dienst in onze sociaal-medische dienstverlening voor de claimbeoordelingen geheel in gebruik genomen en voor de Ziektewet-arbotaken gedeeltelijk. In maart 2022 staat de ingebruikname gepland voor onze dienstverlening gericht op werk. Met de implementatie van de generieke rapportagetool in het Ziektewet‑arboproces hebben we de transitie naar één gemeenschappelijke rapportagetool voor onze sociaal‑medische dienstverlening afgerond. Hiermee verbeteren we de kwaliteit en de tijdigheid van rapportages. Ook maken we gebruik van generieke tooling voor digitalisering van onze juridische dienstverlening bij de werkvergunningverlening. In het project is geconcludeerd dat het de toekomstvastheid vergroot als bij het inzetten van de generieke ICT‑middelen wordt aangesloten bij het werkproces Werken met zaken dat we bij ons bedrijfsonderdeel Bezwaar en Beroep gebruiken. Daardoor is de opleveringsdatum uitgesteld tot de zomer van 2022. Het nieuwe aanvraagproces WW voor uitkeringsgerechtigden is per eind 2021 in gebruik genomen (zie ook deel 1 van dit jaarverslag, paragraaf Inkomenszekerheid bieden, onder het kopje Sneller duidelijkheid over WW-aanvraag).
Nieuwe datacenterdienstverlening
In 2021 zijn we verdergegaan met het overzetten van een belangrijk deel van de applicaties en voorzieningen die bij onze huidige datacenterleverancier draaien naar onze nieuwe leverancier. UWV krijgt als mijlpaal hiermee nieuwe datacenterdienstverlening op basis van moderne technieken en afspraken, tegen lagere kosten. Zo borgen we de continuïteit van onze dienstverlening en kunnen we sneller veranderingen realiseren. De meerjarige migratie is complex en legt een groot beslag op onze verandercapaciteit. Door stapsgewijs te werken, waarbij we altijd delen van de migratie kunnen terugdraaien, ondervindt onze dienstverlening er geen hinder van. Op basis van een meerjarige planning zijn we in gesprek met het ministerie van SZW over wanneer we wel, geen of zeer beperkte ruimte hebben voor vernieuwing en verandering van wet- en regelgeving, omdat die niet kan samenlopen met de migratie van de betreffende grote systemen naar het nieuwe rekencentrum. We hebben het projectplan en de planning voor de migratie aangepast aan aandachtspunten rond onder andere de kosten en de waveplanning. De herijking van de planning in relatie tot alle andere ontwikkelingen is UWV-breed opgepakt en er is een extra fase van enkele maanden toegevoegd om nieuwe systemen en ontwikkelingen goed te laten landen in de migratie. De wijze van verantwoording over de IT‑beheerorganisatie en ‑beheermaatregelen van de dienstverlening is nog voor verbetering vatbaar. We hebben met onze nieuwe datacenterleverancier afspraken gemaakt over verbeteringen; deze worden doorgevoerd in 2022. De transitie naar nieuwe datacenterdienstverlening zal tot en met 2023 doorlopen.
Nieuwe Datafabriek en meer datagedreven werken
UWV wil de komende jaren meer datagedreven werken, omdat dit voordelen oplevert voor de dienstverlening, handhaving en bedrijfsvoering. In juli 2021 is de visie op datagedreven werken opgeleverd, inclusief de bijbehorende routekaart van activiteiten voor de komende jaren, waarbij een eerste stap zal worden gezet om te komen tot een UWV-breed analyseplatform. Dit platform is samen met het project Datafabriek, dat zorgt voor migratie van de bestaande datawarehouses naar één nieuw datawarehouse, de basis voor het datagedreven werken bij UWV. Voor de Datafabriek wordt een toekomstvast data‑integratiemagazijn ingericht en gevuld. De oplevering van het herijkte projectplan wordt in 2022 verwacht. De adviezen uit de toets van het Bureau ICT‑Toetsing (BIT) worden hierin meegenomen; we streven naar haalbare projectdoelen en -resultaten en zo min mogelijk complexiteit.
NOW
De coronacrisis betekende op het gebied van ICT een zeer snelle implementatie van de tijdelijke steunmaatregelen en het faciliteren van het werken en leren op afstand door onze medewerkers. Dat was alleen mogelijk door specialisten van UWV vrij te maken, door intensief samen te werken met onze leveranciers en door al vroeg in het proces naar ICT‑implicaties te kijken met onze opdrachtgever, het ministerie van SZW. De NOW‑regelingen zijn als tijdelijke regelingen ontworpen. Op 13 december 2021 is het loket voor de NOW 5 (de zevende aanvraagperiode) geopend. De definitieve berekeningen voor de aanvragen voor de NOW 1, de NOW 2 en de NOW 3.1 worden gemaakt. De ICT‑oplossing hiervoor is voldoende toekomstvast gemaakt om de finale afrekeningen uit te kunnen voeren op langere termijn, minimaal tot in 2023.
Nieuwe wet- en regelgeving
We hebben ook in 2021 gewerkt aan nieuwe wet- en regelgeving waarvoor nieuwe ontwikkelingen of wijzigingen in onze ICT nodig zijn. Om de uitvoering van de Subsidieregeling STAP‑budget, inclusief het scholingsregister van DUO hiervoor, zorgvuldig te kunnen starten, is de ingangsdatum van STAP verzet van 1 januari 2022 naar 1 maart 2022. Het Adviescollege ICT‑toetsing, de opvolger van het Bureau ICT-toetsing (BIT), heeft inmiddels advies uitgebracht; het ministerie van SZW formuleert hierop met inbreng van UWV een reactie. Verder zijn de herijkte rekenregels voor de Wet vereenvoudiging beslagvrije voet (Wvbvv) met ingang van januari 2022 in gebruik genomen. In het kader van de activiteiten die voortkomen uit de Parlementaire ondervragingscommissie Kinderopvangtoeslag (POK) hebben we risico-inventarisaties en een aanzet tot een actieplan voor verbetering van de informatiehuishouding gedeeld met het ministerie van SZW en via SZW met het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK). De bijdrage van UWV maakt integraal deel uit van het totale actieplan van het ministerie van SZW. We hebben eind 2021 een werkwijze afgesproken en ondersteuning ingericht voor UWV‑brede uitwerking en uitvoering van initiatieven voor verbetering van de publieke dienstverlening, het creëren van meer ruimte voor laagdrempelig persoonlijk contact en het leveren van maatwerk. Sinds januari 2021 geldt de wettelijke verplichting om gebruik te maken van het Handelsregister van de Kamer van Koophandel als basisregistratie. In verband met de noodzakelijke prioritering van expertise als gevolg van de NOW‑regelingen en de migratie naar het nieuwe datacenter zullen we de aansluiting op het Handelsregister in het tweede kwartaal van 2022 realiseren.
Ook voor Europese wet- en regelgeving werken we verder aan de ontwikkeling van onze ICT. UWV vertegenwoordigt Nederland in de Europese dienst voor arbeidsvoorziening EURES. UWV faciliteert en ontwikkelt ook de technische faciliteiten om aan te sluiten op het EURES-portaal, waarmee werkgevers en werkzoekenden elkaar kunnen vinden op de Europese arbeidsmarkt. In het kader van het project Digitalisering EURES leveren we sinds eind maart 2021 vacatures en cv’s gecodeerd volgens de Europese beroepenstandaard (European Skills, Competences, Qualifications and Occupations, ESCO) aan het EURES-portaal. Inmiddels zijn we gestart met werkzaamheden voor de laatste fasen van het digitaliseringsproject. We hebben een cv-application programming interface (API) ontwikkeld om cv’s van andere EURES-leden en -partners door te zetten naar het EURES‑portaal. Deze is in augustus opgeleverd. Verder treffen we een aanpassing om werk dat Nederlandse werkgevers in Europa aanbieden via werk.nl beschikbaar te stellen. De hiervoor benodigde release staat voorlopig gepland voor eind 2022.
UWV is verplicht om aan te sluiten op het nieuwe Europese systeem voor de elektronische uitwisseling van socialezekerheidsinformatie (Electronic Exchange of Social Security Information, EESSI). Dit systeem is bedoeld om de papieren communicatie tussen Europese socialezekerheidsorganen te vervangen door elektronische, volledig gestandaardiseerde berichtenuitwisseling. UWV is voor onder andere de WW‑processen aangesloten op RINA, de Europese applicatie voor het uitwisselen van gegevens. De Europese Commissie heeft deze applicatie ontwikkeld en het beheer in 2021 overgedragen aan de Europese lidstaten. UWV heeft de laatste release uitgebreid getest en het beheer van de applicatie voor de komende jaren geborgd. We hebben inmiddels twee nieuwe processen live gezet.