Handhavingsinzet

Het aantal externe meldingen over mogelijk misbruik of oneigenlijk gebruik van regelingen is in de eerste acht maanden van 2022 met 25% gedaald. Het aantal interne meldingen was in de eerste acht maanden van 2022 juist aanzienlijk hoger dan in de eerste acht maanden van 2021 (14%). Dat heeft vooral te maken met het toegenomen aantal toegekende Ziektewet‑uitkeringen en het hogere aantal meldingen in verband met te late hersteldmelding. Tijdens de coronacrisis hebben we de automatische hersteldmelding ingesteld op vier weken na de ziekmelding. Wanneer mensen eerder hersteld zijn maar dit verzuimen te melden, volgt er een interne melding van een te late hersteldmelding. We hebben de automatische hersteldmelding dit voorjaar weer teruggebracht naar twee weken na ziekmelding. Hierdoor nam het aantal meldingen de afgelopen maanden weer af tot het niveau van vorig jaar.

Tabel signalen over mogelijk misbruik en oneigenlijk gebruik

UWV genereert vanuit de systemen ook zelf signalen die worden onderzocht. Dat doen we bijvoorbeeld met risicoselecties voor de afgesproken themaonderzoeken (zie hieronder, onder het kopje Themaonderzoeken). Daarnaast verzamelden we tot voor kort met de zogeheten controlemix op basis van een volledig willekeurige steekproef van de cliëntpopulatie informatie om (op termijn) tot een risicoscan te kunnen komen. Omdat we ons hiermee niet alleen richten op al bekende risico’s, levert deze steekproef een bijdrage aan een beter risicomanagement. Doordat we als gevolg van capaciteitsissues (tijdelijk) zijn gestopt met het verzamelen van signalen met de controlemix, zijn er in de eerste acht maanden van 2022 minder signalen (ruim 7.300) gegenereerd dan in dezelfde periode vorig jaar. We kijken nu hoe we verder kunnen gaan om te komen tot een generieke risicoscan.

Overtredingen inlichtingenplicht

We wijzen uitkeringsgerechtigden erop dat ze verplicht zijn om relevante wijzigingen zoals vrijwilligerswerk, vakantie of verhuizing tijdig en volledig aan ons door te geven. Met behulp van bestandsvergelijkingen, telefonische controles en huisbezoeken controleren we of ze zich hieraan houden. Zo niet, dan moeten ze het te veel ontvangen bedrag terugbetalen. Daarbij kan een boete of waarschuwing worden opgelegd. Ook kunnen we in bepaalde gevallen aangifte doen bij het Openbaar Ministerie, dat vervolgens kan overgaan tot een strafrechtelijke vervolging. Verreweg de meesten van de ruim 1,1 miljoen mensen die van ons een uitkering ontvangen willen zich aan de regels houden: we constateerden in de eerste acht maanden van 2022 6.600 overtredingen van de inlichtingenplicht voor een bedrag van € 11,0 miljoen (in dezelfde periode van 2021 voor een bedrag van € 12,2 miljoen). We vinden het belangrijk dat de sanctie die we opleggen in verhouding staat tot de begane overtreding. Een boete leggen we alleen op bij zware overtredingen; bij lichtere overtredingen volstaan we met een waarschuwing. Als de mate van verwijtbaarheid gering is, leggen we geen van beide op. In de eerste acht maanden van 2022 legden we boetes op voor een bedrag van € 1,4 miljoen (in dezelfde periode in 2021: € 1,8 miljoen). Het aantal en aandeel opgelegde waarschuwingen is gestegen. Deze stijging doet zich vooral voor bij de Ziektewet, waar bij te late hersteldmelding een waarschuwing wordt gegeven (zie ook de introtekst van deze paragraaf).

Tabel Overtredingen inlichtingenplicht

• *Dit is een afgerond aantal, het exacte aantal is 34 (eerste acht maanden 2021: 27).

Overtredingen inspanningsplicht

Uitkeringsgerechtigden met arbeidsvermogen zijn verplicht zich voldoende in te spannen om werk te vinden. WW‑gerechtigden moeten verantwoording afleggen over hun sollicitatieactiviteiten. Wie zich aantoonbaar onvoldoende inspant, kan worden gekort op zijn uitkering.

Tabel Overtredingen inspanningsplicht

Themaonderzoeken

We verrichten ook themaonderzoeken naar risico’s van misbruik en oneigenlijk gebruik van regelingen waarbij in meer of mindere mate sprake is van georganiseerde en/of grootschalige fraude. Het kan bijvoorbeeld gaan om gezondheidsfraude, fraude bij faillissementen of fraude met gefingeerde dienstverbanden. Deze themaonderzoeken hebben ertoe geleid dat er € 13,1 miljoen minder is uitgekeerd doordat uitkeringen zijn stopgezet of niet zijn toegekend. We hebben € 0,1 miljoen aan boetes opgelegd en € 5,3 miljoen teruggevorderd.

In de eerste acht maanden van 2022 ontvingen we 298 meldingen over mogelijk misbruik van de NOW door 239 bedrijven. Daarnaast doen we met behulp van data‑analyse onderzoek naar misbruikrisico’s bij de NOW. Dit zijn risico’s die aan het licht komen op basis van opvallende mutaties in de loonsom en door identiteitsfraude. In de eerste acht maanden van 2022 waren er 440 signalen. Naar aanleiding van 60 daarvan hebben we nader onderzoek ingesteld. We spreken werkgevers aan op onjuistheden en geven hun de gelegenheid om dit recht te zetten. Indien werkgevers hier niet aan voldoen, wijzen we de aanvraag af, passen we de subsidie aan of stellen we de subsidie op nihil. Bij onomstotelijke gevallen van misbruik dragen we de zaak over aan de Nederlandse Arbeidsinspectie, die beoordeelt of een strafrechtelijk vervolg passend is. We hebben de afgelopen maanden gekeken naar bedrijven die NOW‑voorschotten hebben ontvangen maar geen vaststellingsaanvraag hebben ingediend en die ook niet reageren op invorderingsbrieven over de nihilstelling voor de NOW. We gaan hiermee verder in de laatste maanden van 2022.