Voorzieningen en re-integratiediensten

Mensen met een beperking ondersteunen we met voorzieningen en re‑integratiedienstverlening.

Inzet van voorzieningen

We verstrekken hulpmiddelen die ervoor zorgen dat mensen met een beperking hun werk goed kunnen (blijven) doen, onderwijs kunnen volgen of goed kunnen functioneren in hun dagelijks leven. UWV verstrekt de voorzieningen voor werk en onderwijs. Het kan gaan om meeneembare voorzieningen (zoals een brailleleesregel of een aangepast bureau), vervoersvoorzieningen (zoals de aanpassing van een auto) en intermediaire voorzieningen (zoals een gebarentolk of een voorleeshulp). Verder verstrekken we tolkvoorzieningen voor werk, onderwijs en het dagelijks leven. Hiermee is UWV het centrale loket voor mensen met een auditieve beperking en organisaties die tolkuren aanvragen.

De meeste van deze werkvoorzieningen verstrekken we aan een individuele werknemer, maar we verstrekken ook voorzieningen aan werkgevers. Daarmee kunnen ze arbeidsplekken geschikt maken voor mensen met een beperking of voor adequate begeleiding zorgen. Voorzieningen kunnen ook voorkomen dat mensen een beroep moeten doen op een uitkering: 12% van de mensen die we in de eerste vier maanden van 2022 een voorziening toekenden, had geen uitkering van UWV. In totaal zijn in de eerste vier maanden van 2022 15.168 voorzieningen toegekend aan 11.274 mensen. 93,5% van de aanvragen voor voorzieningen is tijdig – binnen acht weken – afgehandeld. Dat is ruim boven de met het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) afgesproken norm van 90%.

In de eerste vier maanden van 2022 hebben we 12.645 werkvoorzieningen ingezet voor mensen met een arbeidsongeschiktheidsuitkering, waarvan de meeste (8.987) voor Wajongers. De uitgaven voor deze voorzieningen bedroegen € 24 miljoen en bleven daarmee binnen het tijdsevenredig budget van € 30,8 miljoen. De belangrijkste verschillen in de kosten vergeleken met vorig jaar doen zich voor bij de externe jobcoach, de intermediaire voorzieningen en vervoersvoorzieningen. De kosten van jobcoaching waren in de eerste vier maanden van 2022 € 0,5 miljoen (5%) hoger dan in dezelfde periode vorig jaar. Dat hangt samen met de indexering van de normbedragen. De kosten van intermediaire voorzieningen daalden licht. Dit komt doordat de reisvergoedingskosten voor tolken zijn afgenomen, vermoedelijk als gevolg van de wijziging in het protocol voorzieningen waardoor de tolk op afstand geen kilometers meer kan declareren. De kosten van vervoersvoorzieningen zijn 5% gestegen ten opzichte van vorig jaar. De kosten voor taxi- en rolstoeltaxivergoedingen voor woon‑werkvervoer zijn toegenomen. Het aantal toegekende bruikleenauto’s en aanpassingen daaraan en ook de meerkosten voor de referentieauto zijn daarentegen gedaald.

Als een van de initiatieven om de arbeidsparticipatie van mensen met een beperking te verhogen, is per 1 juli 2021 de het Besluit experimentele subsidie generieke werkgeversvoorzieningen in werking getreden. Op basis hiervan kunnen werkgevers van 1 juli 2021 tot en met 30 juni 2022 bij UWV een subsidieaanvraag indienen voor een generieke werkgeversvoorziening om een of meer werkplekken geschikt te maken voor meerdere werknemers met een beperking. In de eerste vier maanden van 2022 hebben we geen aanvragen toegekend. Er is wel een aanvraag in behandeling. Het ministerie laat deze pilot in nauwe samenwerking met UWV evalueren door een onafhankelijk onderzoeksbureau.

Op initiatief van de Coalitie voor Technologie en Inclusie zijn in januari 2022 8 pilots gestart waarbij technologie op de werkvloer wordt ingezet voor mensen met een beperking. Het is de verwachting dat deze technologieën mensen met een beperking ondersteunen bij hun arbeidsparticipatie: beter aan het werk komen en/of blijven. De pilots sluiten goed aan bij onze wens om innovatie van voorzieningen te stimuleren. In de pilots worden diverse nieuwe technologische toepassingen getest, gericht op mensen met fysieke problemen en mensen met psychosociale problemen. Zo is een pilot gericht op het (zonder vertraging) omzetten van fluisterspraak van mensen met stemproblemen naar een normaal stemgeluid bij telefoneren of beeldbellen. Deze technologie wordt uitgeprobeerd door 5 werknemers die stotteren en 5 werknemers met stemproblemen als gevolg van een andere aandoening. Zij werken in verschillende functies bij de rijksoverheid en KPN. Een andere pilot richt zich op stressmonitoring voor mensen met autisme. Dit gebeurt met een wearable die het spanningsniveau meet via de hartslag en met een stressorenvragenlijst. Met het verkregen inzicht in hun spanningsniveau kunnen de medewerkers gericht handelen. Er is altijd een verbinding met een (job)coach die hulp of begeleiding kan bieden. In totaal 50 tot 60 werknemers gaan deze technologie uitproberen in diverse werksettings. Alle 8 pilots worden door een extern onafhankelijk onderzoeksbureau gevolgd en gemonitord. We verwachten de resultaten in de tweede helft van 2023.

Voor de pilot Generieke werkgeversvoorzieningen zijn er in de eerste vier maanden geen toekenningen geweest. Voor de pilots Technologie en inclusie is voor 2022 € 300.000 gereserveerd, maar er zijn nog geen uitgaven geweest dit jaar. De uitgaven voor de 8 pilots zijn al in 2021 gedaan.

Tabel Aantal ingezette werkvoorzieningen naar soort

• *Inclusief voorzieningen voor zelfstandigen en werkzoekenden.

In opdracht van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) verstrekt UWV ook voorzieningen die ervoor zorgen dat mensen met een beperking onderwijs kunnen volgen. In de eerste vier maanden van 2022 hebben we 1.524 onderwijsvoorzieningen toegekend. Dat zijn er 17% meer dan in de eerste vier maanden van 2021 (1.304). De uitgaven voor de onderwijsvoorzieningen bedroegen € 8,4 miljoen, iets meer dan het tijdsevenredige budget. Anders dan bij de werkvoorzieningen is er een toename van het aantal getolkte uren (8%). De kosten voor de totale intermediaire voorzieningen zijn echter minder toegenomen. De verklaring hiervoor ligt met name in de daling van de kosten voor de tolk op afstand. Het aandeel van deze tolkkosten is gedaald van 31% in de eerste vier maanden van 2021 naar 9% in dezelfde periode in 2022. De kosten voor de vervoersvoorziening zijn behoorlijk gestegen. Net als bij de werkvoorzieningen zien we een sterke stijging van de taxi- en rolstoeltaxivergoedingen, die vergeleken met vorig jaar bijna zijn verdubbeld. De kosten voor meeneembare voorzieningen zijn gedaald; dit komt grotendeels door lagere kosten voor schoolmeubilair.

Tabel Aantal ingezette onderwijsvoorzieningen

Tabel Uitgaven voor onderwijsvoorzieningen

Tolkvoorzieningen kunnen worden ingezet als werkvoorziening en als onderwijsvoorziening. UWV verzorgt ook de tolkvoorzieningen voor in het dagelijks leven. In de eerste vier maanden van 2022 kenden we 999 nieuwe tolkvoorzieningen voor in het dagelijks leven toe. In deze periode maakten 2.705 personen gebruik van de toegekende tolkvoorziening voor in het dagelijks leven, voor een bedrag van € 3,3 miljoen. Daarnaast hebben we aan 84 organisaties een voorziening toegekend, waaraan € 0,6 miljoen is besteed. Er zijn 243 aanvragen gedaan voor meer tolkuren omdat de standaard toegekende uren niet voldoende zijn. Voor de uitgaven voor de cliënt was in de eerste vier maanden van 2022 een budget van € 3,9 miljoen beschikbaar. In deze periode hebben we dat vrijwel geheel uitgegeven. Inclusief uitvoeringskosten hebben we € 4,1 miljoen besteed.

Tabel Uitgaven voor tolkvoorzieningen leefdomein

Ingekochte re‑integratiediensten

UWV koopt voor mensen met een Ziektewet- of arbeidsongeschiktheidsuitkering re‑integratiedienstverlening in bij re‑integratiebedrijven. Het gaat om:

• modulaire diensten;

• de dienst Werkfit maken;

• de dienst Naar werk.

Modulaire diensten zijn bedoeld voor mensen met arbeidsvermogen voor wie de stap naar de dienst Werkfit maken nog te groot is. Ze bevatten activiteiten om de cliënt te activeren en deelname aan de maatschappij te bevorderen. Verder gaat het om begeleiding bij scholing, bedoeld voor mensen die wel de vaardigheden en het vermogen hebben om een scholing met goed gevolg te volbrengen, maar die ondersteuning nodig hebben bij zaken als studieritme en structuur aanbrengen. Naast deze re‑integratiediensten en scholingen kopen we sinds 1 januari 2022 ook trajecten in op grond van de methodiek Individuele plaatsing en steun (IPS). Deze trajecten zijn bedoeld voor uitkeringsgerechtigden met ernstige psychische aandoeningen (IPS_EPA). Voor 2022 heeft UWV van de ministeries van SZW en Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) € 2,6 miljoen ontvangen om ook IPS‑trajecten in te kopen voor mensen met veelvoorkomende psychische stoornissen (common mental disorder (IPS_CMD)). Alle IPS‑trajecten worden uitgevoerd door geestelijke gezondheidszorg (ggz)‑instellingen.

In de eerste vier maanden van 2022 zijn totaal 86 IPS‑trajecten ingekocht: 60 IPS_EPA‑trajecten en 26 IPS_CMD‑trajecten. Dat zijn er 142 minder dan in de eerste vier maanden van 2021. Dit komt vooral doordat de doorlooptijd van aanvragen veel langer is geworden omdat er geen sprake meer is van subsidieverlening. Sinds dit jaar moet UWV toestemming geven aan de ggz‑instelling voordat tot inzet/inkoop van een IPS‑traject kan worden overgegaan. De ggz‑instelling moet een re‑integratieplan opstellen en soms is een driegesprek nodig tussen ggz, cliënt en UWV.

Voor 2022 is voor re‑integratiediensten een jaarbudget van € 100,0 miljoen beschikbaar, inclusief budget voor de inzet van IPS_EPA en IPS_CMD. De totale uitgaven in de eerste vier maanden van 2022 bedragen € 30,7 miljoen; ze zijn daarmee € 2,6 miljoen lager dan het tijdsevenredige budget van € 33,3 miljoen. In de eerste vier maanden van 2022 hebben we voor mensen met een Ziektewet- of arbeidsongeschiktheidsuitkering 10.229 re‑integratiediensten ingekocht, inclusief IPS‑trajecten. Dit zijn er 304 (3%) minder dan in de eerste vier maanden van 2021. Er zijn vooral veel minder (-25%) re‑integratiediensten ingekocht voor de groep WW (WIA <35%), die bestaat uit mensen met een WW‑uitkering die eerder minder dan 35% arbeidsongeschikt zijn bevonden. De daling houdt verband met de huidige gunstige arbeidsmarktsituatie voor werkzoekenden. Het aantal diensten modulaire dienstverlening steeg met 15%.

Tabel Ingekochte re-integratiediensten en IPS_EPA- en IPS_CMD-trajecten*

• *Naast de in de tabel genoemde 10.229 re-integratiediensten en IPS_EPA‑trajecten die we vanuit het budget van € 100,0 miljoen hebben ingekocht, hebben we 392 Ziektewet‑arbo‑interventies ingekocht.

In de eerste vier maanden van 2022 zijn in totaal 9.993 trajecten en diensten afgerond. Niet alle trajecten of diensten hebben plaatsing in een dienstverband als direct einddoel. Er zijn ook trajecten en diensten die bedoeld zijn om mensen dichter bij de arbeidsmarkt te brengen.

Tabel Resultaten ingekochte re-integratiedienstverlening

Werkgevers zijn soms huiverig om mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt in dienst te nemen. Mensen die een uitkering van UWV ontvangen, kunnen met behoud van die uitkering gedurende twee maanden op een proefplaatsing werken. Dat is meestal genoeg om te beoordelen of de werknemer geschikt is. De tabel laat zien hoeveel mensen uit de verschillende doelgroepen hiervan gebruikmaakten.

Tabel Proefplaatsingen