[001]

Geïdentificeerd frauderisico’s en risico’s misbruik en oneigenlijk gebruik

Controlewerkzaamheden en observaties

Het inherente risico dat de raad van bestuur maatregelen van interne beheersing doorbreekt

De raad van bestuur bevindt zich in een unieke positie om fraude te plegen, omdat het in staat is de administratieve vastleggingen te manipuleren en frauduleuze financiële overzichten op te stellen door interne beheersmaatregelen te doorbreken die anderszins effectief lijken te werken.

Daarom besteden wij bij al onze controles aandacht aan het inherente risico van het doorbreken van maatregelen van interne beheersing door de raad van bestuur in:

Journaalposten en andere aanpassingen die tijdens het opstellen van de jaarrekening zijn gemaakt;
Schattingen; en
Significante transacties buiten het kader van de normale bedrijfsuitoefening.

Wij hebben daarbij bijzondere aandacht voor de uitvoeringskosten, omdat UWV als organisatie met name op de uitvoering van haar taak wordt beoordeeld in relatie tot de begroting.

Wij hebben de opzet en implementatie geëvalueerd van de maatregelen van interne beheersing en de effectieve werking van deze maatregelen getoetst in de processen voor het genereren en verwerken van journaalposten en het maken van schattingen. Tevens hebben wij specifieke aandacht gegeven aan de toegangsbeveiligingen in het IT‑systeem en de mogelijkheid dat hierin functiescheiding kan worden doorbroken.

Gegeven het inherente risico dat de raad van bestuur maatregelen van interne beheersing doorbreekt hebben wij journaalposten geselecteerd op basis van risicocriteria en hierop specifieke controlewerkzaamheden verricht. Deze werkzaamheden omvatten onder meer inspectie van brondocumenten. Gelet op de begrotingsonderschrijding van UWV hebben wij ons gefocust op verschuiving van lasten van het volgende boekjaar naar het huidige boekjaar en fictieve lasten door het vormen of verhogen van de overige schulden en overlopende passiva.

Wij hebben de materiële schattingen voor de uitvoeringskosten gecontroleerd, zijnde de jubilea voorziening en loondoorbetaling bij ziekte. Hierbij hebben wij de mogelijke tendentie van het management beoordeeld in de significante aannames, namelijk de gehanteerde disconteringsvoet, verwachte loonstijging en ‘blijf kans’ dan wel ‘kans op terugkeer’ en vastgesteld dat deze aannames redelijk en onderbouwd zijn. Wij hebben in het bijzonder aandacht gehad voor het inherente risico van mogelijke vooringenomenheid van de raad van bestuur bij schattingen.

Uit onze bij de controleaanpak hierboven beschreven werkzaamheden, zijn geen aanwijzingen gebleken voor het bestaan van significante transacties buiten het kader van de normale bedrijfsuitoefening.

Onze werkzaamheden hebben niet geleid tot specifieke aanwijzingen voor fraude of vermoeden van fraude op het risico van het doorbreken van de interne beheersing door de raad van bestuur.

Misbruik en oneigenlijk gebruik subsidies NOW

De Nederlandse staat heeft maatregelen getroffen die nodig waren om de uitbraak van het Coronavirus beheersbaar te houden. Deze maatregelen hebben grote effecten op bedrijven in Nederland. Om het bedrijfsleven te ondersteunen in de crisistijd is de subsidieregeling NOW opgezet. Vanwege de urgentie voor het bedrijfsleven is een systematiek van snelle bevoorschotting opgezet op basis van loonsom over de referentieperiode en geschat omzetverlies. De vaststelling van de subsidie vindt achteraf plaats, op basis van met name het gerealiseerde omzetverlies en de gerealiseerde loonsom.

Er bestaat een risico op misbruik en oneigenlijk gebruik als gevolg van het met opzet indienen van te hoge subsidieaanvragen, vaststellingsverzoeken met een onjuiste weergave van het gerealiseerde omzetverlies en de gerealiseerde loonsom of het in zijn geheel niet indienen van een vaststellingsverzoek.

Als gevolg van de door het Rijk gekozen systematiek van snelle bevoorschotting heeft UWV de voor misbruik en oneigenlijk gebruik relevante beheersmaatregelen conform de regeling met name bij het vaststellingsproces ingeregeld. Bij de beoordeling door UWV van de vaststellingsaanvraag van de subsidies vinden interne controlewerkzaamheden plaats op het percentage gerealiseerd omzetverlies en de gerealiseerde loonsom van de aanvrager. Een deel van deze interne controlewerkzaamheden is bij de afdeling UVB van het ministerie van SZW (hierna ‘UVB’) belegd.

Wij hebben de opzet en implementatie geëvalueerd van de maatregelen van interne beheersing ter beperking van het risico op misbruik en oneigenlijk gebruik in de processen voor bevoorschotting (UWV) en subsidievaststelling (UWV en UVB) met betrekking tot de NOW‑ regelingen. Specifiek het inregelen van de interne beheersing met betrekking tot de bevoorschotting is op korte termijn en onder druk gerealiseerd. De documentatie van de uitvoering en uitkomsten van de maatregelen van interne beheersing bevat tekortkomingen, waardoor wij in de controle hiervan geen gebruik kunnen maken. Wij hebben derhalve gegevensgerichte controlewerkzaamheden verricht op het voorkomen en de nauwkeurigheid van de in 2021 verleende NOW‑subsidies. Wij hebben onder meer getoetst op het bestaan van de aanvrager, de bevoorschotting naar het opgegeven bankrekeningnummer en de juistheid van de bedragen.

In het vaststellingsproces maakt UWV gebruik van de diensten van UVB. Wij hebben inzicht verworven in de aard en significantie van de door UVB uitgevoerde werkzaamheden: Voor de vaststellingsverzoeken waar op basis van de NOW-regelingen geen accountantsverklaring benodigd is, voert UVB interne beheersmaatregelen uit ten aanzien van onder meer naleving van de concernbepalingen en de juistheid van het verantwoorde omzetverlies. Deze maatregelen bestaan met name uit risicogerichte onderzoeken naar de ingediende vaststellingsverzoeken.

Wij hebben gebruikgemaakt van de werkzaamheden van een andere accountant, zijnde de Auditdienst Rijk (ADR) om de noodzakelijke informatie te verkrijgen over de relevante interne beheersmaatregelen bij UVB. Wij hebben samen met de ADR de specifiek uit te voeren werkzaamheden bepaald en een review uitgevoerd op de onder verantwoordelijkheid van de ADR uitgevoerde werkzaamheden.

Wij hebben gegevensgerichte werkzaamheden verricht op het voorkomen en de nauwkeurigheid van vastgestelde NOW‑subsidies en deze getoetst aan de criteria in de regelingen ‘tijdelijke noodmaatregel overbrugging voor behoud van werkgelegenheid’. Wij hebben onder meer getoetst op de juistheid van de bedragen, de aanwezigheid van deskundige- of accountantsverklaringen (indien verplicht vanuit de regelingen) en indien en voor zover van toepassing, de aanwezigheid van een rapport van bevindingen van de afdeling UVB.

Tevens hebben wij werkzaamheden verricht ten aanzien van de opvolging van meldingen van misbruik en oneigenlijk gebruik door de directie Handhaving. Wij hebben de opzet en implementatie van de interne beheersing in het meldingenproces binnen Handhaving beoordeeld.

Wij hebben een aselecte deelwaarneming uitgevoerd op de meldingen in 2021. Op basis van deze deelwaarneming hebben wij geen aanwijzingen gekregen dat het proces van handhaving niet goed is gevolgd noch dat de omvang van potentiële terugvorderingen materieel is.

Op basis van de door ons uitgevoerde werkzaamheden hebben wij de toelichting met betrekking tot paragraaf 6.2 ‘Beleid misbruik en oneigenlijk gebruik’ in het jaarverslag deel 2 en de secties ‘Algemeen beleid ter beperking van misbruik en oneigenlijk gebruik’ en ‘Specifieke aandachtspunten misbruik en oneigenlijk gebruik NOW’ in paragraaf 8.4 Algemene toelichting’’ in de jaarrekening geëvalueerd, alsmede de daarin opgenomen toelichting op de uitkomsten van door UWV uitgevoerde maatregelen van interne beheersing.

Als inherent gevolg van de opzet van de regeling bestaat materiële onzekerheid over de inschatting van de daadwerkelijke omvang van de subsidies NOW voor de jaarrekening 2021 en het risico op misbruik en oneigenlijk gebruik. Wij verwijzen naar de basis voor ons oordeel met beperking en de benadrukking van ‘inherente beperkingen uitkeringen, subsidies NOW en premiebaten’.