Werkende Wajongers en CIAO

Jonge Wajongers werken vooral bij reguliere werkgevers. De oudere werken vaak in de beschermde omgeving van een Wsw‑bedrijf. Wajongers werken soms als zelfstandig ondernemer. In 2021 werkten in totaal 61.380 Wajongers, 25,2% van het totale aantal mensen met een Wajong‑uitkering. Van de Wajongers met arbeidsvermogen werkte 53,8% (59.072). Van hen werkten er 36.626 bij een reguliere werkgever, 4.175 (ook) als zelfstandige en 18.271 in beschut werk. Een klein deel (2,1%, 2.308 personen) van de Wajongers die volgens de bij de sociaal‑medische beoordeling geldende regels duurzaam geen arbeidsvermogen hebben, werkt toch – meestal voor een beperkt aantal uren. Van hen werkten er 1.447 bij een reguliere werkgever, 639 als zelfstandige en 222 in beschut werk. Omdat het aantal werkende Wajongers met een aantal maanden vertraging bekend is, gaat het hier om voorlopige cijfers.

Tabel Werkende Wajongers

• *Het aantal werkende Wajongers is voor de jaren 2015 tot en met 2020 afgezet tegen het totaalaantal lopende uitkeringen voor de oude Wajong en de Wajong_2010, vanuit de gedachte dat er in de Wajong_2015 uitsluitend mensen zitten die duurzaam geen arbeidsvermogen hebben.
• **Met ingang van 2021 hanteert UWV een nieuwe telmethodiek. Daarbij wordt onderscheid gemaakt tussen werkende Wajongers met arbeidsvermogen en werkende Wajongers met duurzaam geen arbeidsvermogen. Sinds 2021 worden ook Wajongers die aangeven dat ze als zelfstandige werken meegeteld. Het aantal werkende Wajongers wordt afgezet tegen het totale aantal lopende Wajong‑uitkeringen (oude Wajong, Wajong_2010, Wajong_2015).
• ***Het betreft hier voorlopige cijfers. De cijfers tot en met december 2021 zijn pas later in 2022 beschikbaar.

Wajongers worden relatief zwaar getroffen door de coronacrisis. Het gaat er niet zozeer om dat ze hun baan verliezen als wel dat minder Wajongers erin slagen werk te vinden. Het aantal banen van Wajongers nam vooral af in door de coronacrisis hard getroffen sectoren (horeca en catering, detailhandel en overige commerciële dienstverlening).

Centrum Inclusieve Arbeidsorganisatie

Het Centrum Inclusieve Arbeidsorganisatie (CIAO) is een expertisecentrum van Maastricht University dat in 2016 in samenwerking met UWV is opgericht. CIAO faciliteert partijen die zich professioneel inzetten voor de bevordering van duurzame arbeidsparticipatie, in het bijzonder van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. UWV en Maastricht University werken al sinds 2009 samen om kennis, methoden en werkwijzen te ontwikkelen die kunnen helpen om organisaties inclusiever te maken. Dat heeft onder meer geresulteerd in de methodiek Inclusief herontwerp van werk (IHW). De doorontwikkelde versie IHW 2.0 brengt in kaart welke werkzaamheden zich lenen voor werkzoekenden die (nog) niet over de juiste kwalificaties beschikken om een bestaande functie in een organisatie uit te oefenen, maar wel ondersteunende werkzaamheden kunnen uitvoeren die bijdragen aan vermindering van de werkdruk in bijvoorbeeld de zorg en het onderwijs. Deze methodiek vormt de basis voor het bedrijfsadvies inclusieve arbeidsorganisatie dat UWV kosteloos aanbiedt aan werkgevers die hun organisatie toegankelijk willen maken voor mensen met een arbeidsbeperking.

Doorontwikkeling IHW en corona

CIAO heeft een opleiding ontwikkeld, de modulaire leergang Inclusieve Arbeidsorganisatie, waarin de methodiek IHW 2.0 centraal staat. Deze leergang moest worden onderbroken vanwege de coronamaatregelen. De onderwijsactiviteiten zijn in het najaar van 2020 online hervat. Na een afsluitende praktijktoets (een bedrijfsadvies op basis van een bedrijfsonderzoek in een virtuele zorginstelling) is de eerste cursusgroep in januari 2021 gediplomeerd. Twee daaropvolgende groepen hebben het theoretische deel inmiddels afgerond en zijn begonnen aan de proeve van bekwaamheid.

Evaluatie pilot Anders werken in de zorg

Medio 2018 is door de ministeries van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) en Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) het Initiatief Werken in Zorg en Welzijn gestart. Hiermee komen ze tegemoet aan de dringende personeelsbehoefte in zorginstellingen. UWV zet hiervoor landelijk het bedrijfsadvies inclusieve arbeidsorganisatie in. CIAO begeleidt en evalueert deze pilot. De evaluatie is in september 2019 gestart. In het voorjaar is de tussenrapportage ‘Anders’ werken in verpleeghuisorganisaties opgeleverd over praktijkervaringen met herverdeling van werk in drie zorginstellingen. Bij een vierde zorginstelling kon het onderzoek vanwege de coronasituatie pas in september starten. De rapportage zal in het eerste kwartaal van 2022 worden opgeleverd.

Werken met een psychische kwetsbaarheid

Eind 2019 is het project IPS/IHW gestart, waarin onderzocht wordt of het meerwaarde biedt om de aanbodgerichte benadering van IPS‑trajecten (Individuele plaatsing en steun) te combineren met de vraaggerichte benadering van IHW‑trajecten. IPS‑trajecten bieden maatwerk aan een werkzoekende met een psychische kwetsbaarheid, IHW‑trajecten bieden maatwerk aan een arbeidsorganisatie om onder andere mensen met een psychische kwetsbaarheid een passende werkkring te bieden. Dit is een project van het Europees Sociaal Fonds (ESF). De werving van deelnemers – IPS‑cliënten, IPS‑trajectbegeleiders en werkbegeleiders in bedrijven – is inmiddels gestart, maar stuit op veel praktische problemen als gevolg van de coronacrisis. Inmiddels is het onderzoek naar tien complete casussen afgerond. In het eerste kwartaal van 2022 zal de rapportage worden opgeleverd.

Internationale samenwerking en corona

Eveneens met ESF‑steun is CIAO een samenwerkingsproject gestart met de hogeschool van de Deutsche Gesetzliche Unfallversicherung (DGUV) in Bad Hersfeld. Dit project richt zich op uitwisseling van kennis en expertise op het gebied van de inclusieve arbeidsorganisatie, en op de gezamenlijke ontwikkeling van methodieken. Een projectgroep van tien studenten van de hogeschool heeft een basistraining in inclusieve arbeidsanalyse gevolgd en daarna een onderzoek uitgevoerd bij de vestiging van de Berufsgenossenschaft BGW (gezondheid en welzijn) in Bochum. Op basis van hun bevindingen hebben ze een aantal voorstellen voor herontwerp ontwikkeld, gericht op duurzame inzetbaarheid van de huidige medewerkers en de inzet van werkzoekenden met een arbeidsbeperking. Dit project heeft door de coronacrisis vertraging opgelopen. Ook de geplande presentatie van de onderzoeksbevindingen en de voorstellen voor herontwerp door de studenten aan het personeel kon niet doorgaan. Het project met de studenten van de hogeschool is medio 2021 afgesloten. Het heeft voor de partners voldoende proof of concept opgeleverd om de samenwerking te continueren. In het eerste kwartaal van 2022 zal in het Unfallkrankenhaus Berlin een voorstudie worden uitgevoerd om de mogelijkheden daar te verkennen voor inclusief herontwerp van werk.